Tell me lies, Tell me sweet little lies.

Het Nu is een woord dat we vaak gebruiken. De tegenwoordige tijd. Maar als je de tegenwoordige tijd probeert te grijpen dan is het alweer voorbij. Gelukkig hebben we de fotografie. Met een fototoestel kunnen we het nu grijpen. En voor mij is dat ook de grote aantrekkingskracht van dit medium. Vandaar waarschijnlijk ook mijn grote liefde voor de documentaire fotografie.
In de VPRO gids van deze week staan er twee artikelen over fotografie achter elkaar. Het eerste gaat over Bertien van Manen. Zij vertelt hierin dat voor haar de essentie van haar foto's ligt in het erbij zijn. Dit stelt haar in staat om authentieke beelden te maken. Daarbij/daarom werkt ze ook nog met film dit dwingt haar om selectief te zijn en laat ruimte voor het toeval. Van Manen heeft op dit moment een expositie in FOAM en haar fotoboek 'Let's sit down before we go" ligt in de boekwinkels. Prachtig. Daarna is er pagina besteed aan Hans Aarsman. Hans was/is fotograaf maar gebruikt tegenwoordig het woord in geschreven of gesproken vorm om zijn licht over foto's te laten schijnen. Hij geeft daarin geen oordeel over de foto maar laat ons delen in alles wat hij in de foto ziet. Dit "bespreken" kun je regelmatig lezen in de Volkskrant.  Voor hem is alle de inhoud belangrijk de esthetische aspecten beschouwd hij als overbodig. De zoektocht naar de puurheid van een foto. Zijn nieuwe boek heet "Ik zie, ik zie"

Helemaal opgetogen was ik begin dit jaar toen ik het nieuwe boek van Annie Leibovitz in de schappen van mijn boekhandel zag staan. "Pelgrimage". Leibovitz doet in dit boek fotografisch en met woord verslag van een aantal bezoeken aan plaatsen waar mensen die voor haar iconen zijn geleefd en gewerkt hebben. Natuurlijk gelijk gekocht. En als fotograaf eerst de plaatjes bekeken. Als je Leibovitz kent van haar foto's van artiesten en beroemdheden dan is dit heel wat anders. Het borduurt meer voort op haar "Photographers Live" boek en dan vooral het stuk waar ze ons laat delen in haar persoonlijk leven. Maar waar daar mensen nog in elke foto de hoofdrol spelen, is "pelgrimage" een boek waar geen mensen in staan afgebeeld. Alleen maar overblijfselen, relieken zo je wilt. Maar daardoor zo krachtig.
Annie verteld in dit boek onder andere over de slag om Gettysburg. En waarschuwt ons. Niets is wat het lijkt. De foto's die Alexander Gardner van deze slag maakte zijn geënsceneerd. De fotograaf arriveerde pas een paar dagen nadat de slag gestreden was. Er is gesleept met lijken en lijken zuidelijk soldaten zijn opgevoerd als lijken van noordelijke soldaten.

Ook toen er nog geen sprake was van digitaal werden misleid. Niet alles is wat het, lijkt dus hoed u voor de informatie die je denkt te halen uit een foto. Maar zoals Fleedwood Mac asl song; "Tell me lies. Tell me sweet little lies".

Kaders

De afgelopen week werd ik op twee totaal verschillende momenten herinnert of zo je wilt gewezen op de overeenkomsten en verschillen tussen schilderen en fotografie. Het eerste moment deed zich voor toen twee (verliefde) mensen mijn atelier binnen kwamen en vol belangstelling langs alle foto's liepen. Veel van wat deze twee tegen elkaar zeiden heb ik niet meegekregen. Maar het mannetje moest in zijn bals gedrag duidelijk laten weten aan het vrouwtje dat hij veel verstand van kunst had. Een zin die hij zei trok mijn aandacht. " Hoewel ik mij afvraag of het model hier echt loopt. Is in deze foto echt het moment gevangen. In de schilderkunst kan dit niet en moet je de essentie met de compositie, het licht en de kleuren uitdrukken". Het tweede moment was zondagavond. Ik keek naar een kunstprogramma op Canvas. Daar vertelde de tekenaar Sieb Posthuma over een aantal kunstenaars en hun werk en welke invloed die op hem hadden. Hij had tegelijk met Rineke Dijkstra  op de academie gezeten. De typische blikken die Rineke in haar modellen naar voren wist te halen en noemde dit unieke verworvenheid van de fotografie. Omdat dit medium zo verbonden is met het vastleggen van het moment.
Twee ingrediënten voor mijn denkproces. Toen ik een jaar of vijftien geleden nog cursussen fotografie gaf begon ik altijd met de definitie dat fotografie het kaderen van ruimte en tijd is. De romanticus in mij is altijd erg gecharmeerd geweest van die kadering. Het is een soort isoleren waardoor een nieuwe werkelijkheid ontstaat. Een werkelijkheid die zich vooral afspeelt in het hoofd van de beschouwer. Met de komst van Photoshop of soortgelijke programma's is er een nieuwe dimensie in de fotografie gekomen. Namelijk de vanzelfsprekendheid van de maakbaarheid van het beeld. (Natuurlijk bestanden er ook voor die tijd knappe retouchers, die mensen, kilo's en achtergronden konden laten verdwijnen en ook toen kon er in de doka gemonteerd worden). Maar nu is het vanzelfsprekend en zijn de mogelijkheden ook veel omvattender.

Niet langer is de realiteit van ruimte en tijd een beperking. We kunnen van alles in elkaar monteren en in Photoshop nieuwe elementen creëren die buiten het beeld nooit bestaan hebben.
Ik geloof dat de zin: "Dan doe je dat toch in Photoshop" in de top tien van meest tegen mij uitgesproken zinnen staat. Puistjes wegwerken is vanzelfsprekend, tien jaar jonger logisch en als tante Marlies niet bij de opname van de groepsfoto kan zijn dan shop er haar toch gewoon bij.
 Fotografie gaat terug naar zijn oorsprong. De camera obscura diende om schilders een zo'n realistisch mogelijk beeld van de werkelijkheid te laten schilderen. Nu zie ik de prachtigste fotografische  beelden die hun oorsprong grotendeels (of zelfs helemaal) in de computer zijn ontstaan.
Kortom het pallet van de fotograaf is groter geworden en de definitie zoals ik die tot voor kort hanteerde is achterhaald. Maar een nieuwe definitie zou ik nog niet weten te formuleren.  Verwarrende tijden. Dus ook mooie tijden. Tijden om the pionieren. Tijden om om kijken naar de roots. Tijden waarbij je er niet van uit kunt gaan dat de foto een kadrering van de tijd is. Maar waar compositie, licht en kleur componenten zijn om je boodschap over het voetlicht te brengen.

Zeg maar ja.

Ruim vijftien jaar ben ik alweer in Helmond gevestigd. In die jaren heb ik al een heleboel trouwreportages gemaakt. En met die foto's heb ik ook al heel wat nominatie en prijzen binnen gehaald bij fotowedstrijden. Mijn passie voor fotografie hangt nauw samen met mijn diep gewortelde interesse in mensen. Dus leek publieksfotografie mij een logische keuze. Als ik toen ik nog op de fotovakschool zat, vertelde dat ik trouwreportages wilde maken, werd ik vaak meewarig aangekeken. Als je serieus met fotografie bezig wilde zijn dan was het maken van bruidsfoto's wel het laatste waar je je mee bezig moest houden. Het moest en moet ook gezegd worden als je naar de traditionele bruidsfoto's keek en kijkt je daar ook niet gelukkig van wordt. Elke plaats heeft zijn eigen traditionele bruidslocatie waar hele kuddes bruidsparen vastgelegd zijn. Allemaal bij dezelfde boom, op hetzelfde kleedje, met een andere fles (pseudo-)champagne.

Ik ben er in de loop van de jaren achter gekomen dat de essentie van trouwfoto's voor mij is, dat ze over de liefde moeten gaan. Dit lijkt een open deur, maar ik denk dat veel (bruids)fotografen denken dat trouwfoto's over fotografie gaan. Ik zie ze wel eens voor of na mijn bruidspaar op het stadhuis en bij de kerk. Druk regisserend hoe en wanneer de bruidegom uit mag stappen en aan welke hand de bruid moet lopen. Ik vraag me dan altijd af wiens dag dit nou eigenlijk is.
Ik hou meer van het registreren van de gebeurtenissen. De kleine en de grote momenten op deze bijzondere dag. Natuurlijk horen daar de geijkte momenten van het Jawoord en het omdoen van de ringen bij. Maar vooral al die kleine dingen die gebeuren die niet binnen het cliché vallen en die van iedere bruiloft weer een unieke gebeurtenis maken.
En de foto's in het park dan? Daar geldt in principe hetzelfde voor. De locaties kunnen met meer creativiteit uitgezocht worden, De poses kunnen moderner. Maar de relatie tussen het bruidspaar blijft de essentie en daar kan ik wel ruimte voor maken maar die kan ik niet voor hun invullen. 
Ik denk dat dit maakt dat ik ook na vijftien jaar nog met plezier naar iedere bruidspaar toe ga om hun DAG vast te leggen.