Kaders

De afgelopen week werd ik op twee totaal verschillende momenten herinnert of zo je wilt gewezen op de overeenkomsten en verschillen tussen schilderen en fotografie. Het eerste moment deed zich voor toen twee (verliefde) mensen mijn atelier binnen kwamen en vol belangstelling langs alle foto's liepen. Veel van wat deze twee tegen elkaar zeiden heb ik niet meegekregen. Maar het mannetje moest in zijn bals gedrag duidelijk laten weten aan het vrouwtje dat hij veel verstand van kunst had. Een zin die hij zei trok mijn aandacht. " Hoewel ik mij afvraag of het model hier echt loopt. Is in deze foto echt het moment gevangen. In de schilderkunst kan dit niet en moet je de essentie met de compositie, het licht en de kleuren uitdrukken". Het tweede moment was zondagavond. Ik keek naar een kunstprogramma op Canvas. Daar vertelde de tekenaar Sieb Posthuma over een aantal kunstenaars en hun werk en welke invloed die op hem hadden. Hij had tegelijk met Rineke Dijkstra  op de academie gezeten. De typische blikken die Rineke in haar modellen naar voren wist te halen en noemde dit unieke verworvenheid van de fotografie. Omdat dit medium zo verbonden is met het vastleggen van het moment.
Twee ingrediënten voor mijn denkproces. Toen ik een jaar of vijftien geleden nog cursussen fotografie gaf begon ik altijd met de definitie dat fotografie het kaderen van ruimte en tijd is. De romanticus in mij is altijd erg gecharmeerd geweest van die kadering. Het is een soort isoleren waardoor een nieuwe werkelijkheid ontstaat. Een werkelijkheid die zich vooral afspeelt in het hoofd van de beschouwer. Met de komst van Photoshop of soortgelijke programma's is er een nieuwe dimensie in de fotografie gekomen. Namelijk de vanzelfsprekendheid van de maakbaarheid van het beeld. (Natuurlijk bestanden er ook voor die tijd knappe retouchers, die mensen, kilo's en achtergronden konden laten verdwijnen en ook toen kon er in de doka gemonteerd worden). Maar nu is het vanzelfsprekend en zijn de mogelijkheden ook veel omvattender.

Niet langer is de realiteit van ruimte en tijd een beperking. We kunnen van alles in elkaar monteren en in Photoshop nieuwe elementen creëren die buiten het beeld nooit bestaan hebben.
Ik geloof dat de zin: "Dan doe je dat toch in Photoshop" in de top tien van meest tegen mij uitgesproken zinnen staat. Puistjes wegwerken is vanzelfsprekend, tien jaar jonger logisch en als tante Marlies niet bij de opname van de groepsfoto kan zijn dan shop er haar toch gewoon bij.
 Fotografie gaat terug naar zijn oorsprong. De camera obscura diende om schilders een zo'n realistisch mogelijk beeld van de werkelijkheid te laten schilderen. Nu zie ik de prachtigste fotografische  beelden die hun oorsprong grotendeels (of zelfs helemaal) in de computer zijn ontstaan.
Kortom het pallet van de fotograaf is groter geworden en de definitie zoals ik die tot voor kort hanteerde is achterhaald. Maar een nieuwe definitie zou ik nog niet weten te formuleren.  Verwarrende tijden. Dus ook mooie tijden. Tijden om the pionieren. Tijden om om kijken naar de roots. Tijden waarbij je er niet van uit kunt gaan dat de foto een kadrering van de tijd is. Maar waar compositie, licht en kleur componenten zijn om je boodschap over het voetlicht te brengen.